اهمیت رفتارشناسی با مدل رفتاری DISC

یکی از موضوعات مهم در تمام مراحل زندگی، یادگیری و آگاهی نسبت به تیپ‌های رفتاری یا مدل رفتاری DISC است.

• چرا باید نسبت به این مسئله خودآگاهی پیدا کنید؟
• رفتارشناسی در کدام عرصه زندگی به دردتان میخورد؟

در مدل رفتاری DISC شما باید نسبت به خلق و خو و ابعاد رفتاری خود، خوداگاه باشید. باید سلایق و علایق خود را بدانید تا بتوانید در زمان تصمیم‌گیری، بهترین تصمیم‌ها را اتخاذ کنید. یکی از رایج‌ترین مدل‌های رفتارشناسی، رفتارشناسی با مدل رفتاری DISC است. ما در این مقاله قصد داریم چرایی، اهمیت و کاربرد رفتارشناسی در زندگی را بیان کنیم و هر کدام از تیپ‌های رفتاری و ویژگی‌هایشان را به اختصار بیان کنیم.

در این مقاله قرار است به پرسش‌های زیر پاسخ دهیم: 

• رفتار چیست؟
• مدل رفتاری DISC چیست؟
• آیا مدل رفتاری DISC می‌تواند بعنوان یک ابزار، برای شناخت شخصیت به کار گرفت؟
• ویژگی افراد با رفتار مختلف در شغل‌های گوناگون، چیست؟

رفتار چیست؟

رفتار به مجموعه واکنش‌ها و کنش‌های پدیده‌ها، گفته می‌شود. شناخت و شناسایی امکان پیش‌بینی، کنترل و تغییر پدیده‌ها را میسر می‌سازد. مجموعه رفتار یا رفتارشناسی در تجارت و بازار، مطالعه رفتار با مشتری، رفتار کارکنان، رفتار خانواده کارد بسزایی دارد که باید با روش‌های علمی به آن پرداخته شود.

در عصر حاضر عامل اصلی موفقیت و خوشبختی انسان، در گرو داشتن توانایی برقراری ارتباط اثربخش و حرفه‌ای با دیگران است. در واقع باید گفت در عصر حاضر افرادی موفق هستند که نسبت به موضوع حل تعارضات و ارتباط اثربخش، خودآگاهی داشته باشند.

رفتار به معنی چگونگی و کیفیت ارتباط با دیگران و نوع برخورد با هر کس نسبت به جایگاه و شخصیت و بعد رفتاری که دارد، است. آیا شما می‌دانید بسته به هر موقعیت و جایگاه چگونه با فرد مقابلتان برخورد کنید؟ می‌توانید بعد رفتاری هر کس را تشخیص داده و با توجه به بعد رفتاری خود با آنها برخورد کنید؟

مدل رفتاری DISC

هدف اصلی در یادگیری الگوی رفتاری تحت عنوان دیسک کسب نتیجه دلخواه از مذاکرات کاری، روابط خانوادگی و ارتباطات دوستانه است. در واقع برای برخورد بهتر با دیگران نیاز دارید که بدانید هر فرد، چه تیپ رفتاری دارد و اینکه شما باید با افراد هر تیپ چگونه و با چه روشی برخورد کنید.

مدل جهانی دیسک (DISC)

اولین بار در سال 1928 میلادی توسط یک روانشناس آمریکایی به‌نام دکتر ویلیام مورتون مارستون، بر اساس مطالعات روانشناسی کارل گوستاو یونگ معرفی شد. مارستون کتابی تحت عنوان احساسات افراد عادی، منتشر و در آن تئوری دیسک(DISC) را بیان کرد.

آیا مدل رفتاری DISC می‌تواند بعنوان یک ابزار، برای شناخت شخصیت به کار گرفت؟

شخصیت هر فرد دارای صفات مشخصی است که هر کدام از این صفات، منعکس‌کننده الگوهای مشخصی از افکار، احساسات و رفتارهای فردی است. به طور کلی هر فرد هنگام شناخت شخصیت خود، به‌دنبال ثبات و یک‌پارچگی است و بالطبع بررسی شخصیت افراد نیازمند مهارت‌های فراوانی است.

افراد با تیپ رفتاری D:

افراد با تیپ رفتاری D، افرادی بااراده، مولد، مصمم، عملگرا، آینده‌نگر، خوش‌بین، مستقل، با قابلیت هدایت ذاتی، نیاز شدید به تغییر و در شرایط سخت امیدوار و متکی‌به‌خود هستند.

افراد با تیپ رفتاری D شخصیتی پویا و فعال دارند. زندگی از دید افراد با تیپ رفتاری D، همانند میدان مسابقه‌ای است که باید در آن جنگید و جنگید تا پیروز شد. خستگی و ناامیدی در این دسته از افراد معنایی ندارد. افراد با تیپ رفتاریD، مثال بارز جمله «خواستن، توانستن است» هستند.

تا زمانی که فعل موفقیت و رسیدن به هدف‌شان را صرف نکرده‌اند، محال است که دست از تلاش بردارند. این افراد برای زمان و افراد زمان‌شناس اهمیت ویژه‌ای قائل هستند. و افرادی که به زمان‌شان بها نمی‌دهند، در دیدشان حقیر، کوچک و بی‌ارزش جلوه می‌کنند.

افراد با تیپ رفتاری D رهبران اجرایی فوق‌العاده‌ای هستند و مدام خود را به چالش می‌کشند. چالش برای این افراد نوعی تفریح محسوب می‌شود.

این افراد در بیشتر مواقع احساسات خود را بروز نمیدهند و همواره اعتقاد دارند که باید محکم و استوار بود. هدف‌محور زندگی می‌کنند و می‌توانند مسائل را حل کنند. تیپ ظاهری خود و افراد برای‌شان اهمیت دارد و همچنین علاقه‌مند به اشیا لوکس و گران‌قیمت هستند. برای حل هر مشکل راه‌حلی دارند یا راه آن را می‌سازند.

معایب افراد با تیپ رفتاریD:

از معایب افراد تیپ D می‌توان به درک نکردن دیگران، بی احساس بودن، بی‌توجهی به دیگران، استفاده از لحن و سخنان طعنه‌آمیز، بدون گذشت، تمایل تسلط به دیگران، اهل بحث و جدل، خودردی و مغرور، ناآرام و شکیبا، و عدم تمجید دیگران نام برد.

شاید پیش خود بگویید دانستن این موارد چگونه می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی‌تان، کمک کند؟

اجازه دهید این موضوع را با یک مثال توضیح دهم، تصور کنید شما یک فرد با تیپ رفتاری D هستید، گفتیم یکی از معایب افراد تیپ D، تمایل داشتن به سلطه بر دیگران است، زمان انتخاب رشته یا شغل زندگی‌تان رسیده و شما بی اطلاع از تیپ رفتاری و علایق خود یک شغلی را انتخاب کنید.

که زیر سلطه دیگران باشید و رئیس بخش یا سایرین دائم در حال دستور دادن به شما باشند، آیا شما می‌توانید بر خودتان مسلط باشید و با روحیه به ادامه کارتان برسید، مطمئنا جواب شما خیر است. این فقط یک مورد کوچک از کاربرد علم رفتارشناسی است.

ویژگی مشاغل مورد علاقه افراد با تیپ رفتاری D:

افراد تیپ D در جایگاه مدیر بحران، مدیر کنترل پروژه و مدیر استراتژیک در سازمان، می‌توانند بسیار قوی عمل کرده و چشم‌اندازهایی وسیع، منطقی و در عین حال بلندپروازان‌های خلق کنند. علاوه بر اینها افراد تیپ D کارآفرینان، تولیدکندگان، و سازمان‌دهندگان خوبی در هر زمینه هستند.

افراد با تیپ رفتاری I:

از ویژگی‌های افراد با تیپ رفتاری I می‌توان به برونگرا بودن، کاریزماتیک، خون‌گرم، دوستانه، پرحرف، مهربان، بخشنده، بی‌ریا، شوخ‌طبع، خاطره‌گو، بااشتیاق، قوی روی صحنه، سرزنده، بی‌آزار، اهل تغییر و زندگی در حال اشاره کرد.

نیاز اساسی افراد با تیپ رفتاریI، عضویت در گروه و داشتن روابط دوستانه و صمیمی با افرادی است که به آنها بها میدهند. افراد با این تیپ رفتاری عاشق مورد توجه دیگران واقع شدن هستند. و بزرگترین ترس این افراد عدم مقبولیت فردی است. افراد با این تیپ رفتاری می‌خواهند در هر کاری بهتر از دیگران باشند. از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند و خود را از محیط اطراف قوی‌تر می‌دانند. برای تفریح و گردش خود، اهمیت بالایی برخوردارند که به همین علت صفت خوش‌گذران را به آنها نسبت داده‌اند.

افراد با تیپ رفتاری I علاقه زیاد به مهمانی و دورهمی و گپ‌وگفتگوهای دوستانه دارند. افراد با این تیپ قدرت فوق‌العاده‌ای در به شوخی گرفتن پدیده‌ها دارند. خیال‌پرداز و طراحان بسیار خوبی هستند. بشدت در همه موارد و دوران زندگی خود خوش‌بین هستند. افراد دارای بعد I به دلیل داشتن حس تنوع‌طلبی اغلب در انتخاب هدف دچار مشکل می‌شوند و از یک شاخه به یک شاخه دیگر می‌روند و از نظر دیگران پرهوس و ناپایدارند.

معایب افراد با تیپ رفتاری I:

از معایب افراد با این تیپ رفتاری می‌توان به  بی‌نظم، خستگی‌ناپذیر، بی‌برنامه، زودباور، خودمحور، اهل بزرگنمایی و اغراق، متزلزل، خودنما، خودشیفته، دمدمی‌مزاج، اراده ضعیف در اتمام کارها، فراموش کار و اهمیت دادن به امور بی‌ارزش اشاره کرد.

خودآگاهی نسبت به این موضوع چه اهمیتی دارد؟ فرض کنید شما یک فرد با تیپ رفتاری I هستید و بی‌توجه به الگوی رفتاری خود و طرف مقابل‌تان قصد ازدواج دارید. حالا در نظر بگیرید که طرف مقابل شما، یک فرد با الگوی رفتاریD باشد. شما یک فرد احساسی هستید و دوست دارید احساسات خود را بروز دهید، در صورتی که طرف مقابل شما از ابراز احساسات متنفر است و این در درازمدت می‌تواند اختلافات بزرگی در زندگی شما به‌وجود آورد و سرانجام منجر به طلاق شود.

ویژگی مشاغل مورد علاقه افراد با تیپ رفتاریI:

رشته‌های تحصیلی و مشاغلی که فاکتورهای ارتباطات مردمی، سرعت، هیجان، تنوع، جزئیات کم، تحرک زیاد، صحبت کردن زیاد، ارائه فردی و نیاز به تغییر داشته باشد به میزان قابل توجهی به فاکتور I یا اثرگذاری نیازمندند.

آنها مجری، بازیگر، کمدین توانمندی هستند و از کودکی این استعداد در آنها نهفته شده است و قادرند در لحظه اشک بریزند یا بخندند.

در نقش فروشندگی، بازاریابی، معلمی، نویسندگی و کارهای تحقیقاتی و تحلیلی بشدت خوب عمل می‌کنند. اما در شغل‌هایی که نیازمند تمرکز، ارتباط‌گیری محدود و صبور بودن است، اذیت شده و عملکرد ضعیفی دارند.

افراد با تیپ رفتاری S چه کسانی هستند؟

مدل رفتاری DISC ویژگی‌های فردی تیپ رفتاری S:

افراد دارای بعد S، به زندگی مانند یک دریا آرام نگاه می‌کنند تا یک اقیانوس متلاطم، افراد با این تیپ رفتاری ترجیح می‌دهند همیشه در یک مسیر ثابت حرکت کنند. به دلیل تمایل ذاتیشان به خدمت‌رسانی به دیگران، که از طریق فداکاری تأمین می‌شود، اغلب کمک‌کننده نامیده می‌شوند.

افراد با این تیپ رفتاری، نیازمند فداکاری و تعهد از طرف دیگران بوده و از فراموش‌شدن، طرد‌شدن، آزموده‌شدن توسط افراد مهمی که با آنها ارتباط دارند، می‌ترسند؛ بنابراین از لحاظ عاطفی با برآورده نمودن خواسته‌های مهم و غیرمهم دیگران خود را مشغول می‌کنند و نسبت به مردم، مطیع و فروتن هستند.

افراد با این تیپ رفتاری یاری‌رسان هستند و همواره به‌دنبال راهی برای کمک کردن و همکاری با دیگران هستند. افراد تیپ S شنونده‌های بسیار خوبی هستند و حاضرند ساعت‌ها پای دردودل دیگران نشسته و با آنان همکلام شوند. قلب مهربان‌شان سبب شده تا دیگران را درک کنند و سنگ صبور باشند.

نه گفتن در تیپ رفتاری S

افراد دارای بعد S به‌سختی نه می‌گویند و اغلب در پاسخ به کمک دیگران توانایی گفتن این کلمه را ندارند. همین باعث شده تا دیگران به‌راحتی از مهربانی آنها سواستفاده کنند. سعی کنید دوستان خود را از افراد با بعد رفتاری S انتخاب کنید؛ زیرا این افراد بهترین دوستان برای شما خواهند بود که وفاداری آنها نسبت به شما فناناپذیر است و همواره منبع تشویق و هدایت شما خواهند بود.

میل به ثبات در این افراد به‌حدی است که به‌سختی عصبانی می‌شوند و این امر باعث می‌شود، آنها به‌مدت بسیار طولانی با موقعیت‌های بد منطبق می‌شوند. افراد با این بعد رفتاری اطلاعات مهم را به‌ذهن خود می‌سپارند. این افراد بشدت رازدار هستند.

به شکلی که همسران این افراد بعد از گذشت مدت زمان طولانی در زندگی با آنها از بسیاری از اسرار آنها مطلع نخواهند شد. سعی کنید برای گفتن رازهایتان یک بعد S را پیدا کنید و با آن در میان بگذارید. اغلب بسیار بخشنده هستند و تمایل دارند کارهای خیرشان پنهانی باشد، تا اینکه جنبه ریا و تظاهر را به‌خود بگیرد.

افراد با تیپ رفتاری S از نظر دیگران:

دوست‌داشتنی، اهل مذاکره، منظم، قابل اتکا، شخصیت محکم، اصول‌گرا، وفادار، آسان‌گیر، باآرامش، صبور، متعادل، ساکت اما بذله‌گو، همدل و مهربان، بدون تمایل به دیگران و مخفی کردن احساسات.

معایب افراد با تیپ رفتاری S:

بدون انگیزه، تماشاکننده، خودخواه، خسیس، خودمراقب، دودل، غیرقطعی، بدون اشتیاق، سرسخت، عدم علاقه به مسئولیت و بیش از اندازه سازشگر.

ویژگی مشاغل مورد علاقه بعدS:

محیطی که در آن آرامش، هماهنگی بین اجزا و ریسک پایین، منسجم‌بودن در کارها و فعالیت وجود داشته باشد. افراد با این تیپ رفتاری مربیان و مشاوران خوبی در هر زمینه هستند. زیرا توانایی ذاتی زیادی در دیدن امور از چشم‌اندازهای مختلف دارند و از همراهی با دیگران لذت می‌برند.

پرستاران، روانشناسان، مددکاران اجتماعی خوب و قابل اعتمادی هستند و همچنین حسابداران، در تحویل‌داری بانک یا انجام امور رایانه‌ای در شرکت‌ها هستند. تحلیلگر و متفکران قابلی هستند. بعنوان منشی، مسئول دفتر و برنامه‌ریزان خوبی هستند و محتاط و درونگرا هستند.

افراد با الگوی رفتاری C چه‌کسانی هستند؟

افراد با تیپ C بسیار محتاط و منظم هستند. همیشه کارها را با ترس شروع می‌کنند. و ترس برای آنها شمشیر دولبه است از یک‌سو انگیزه ایجاد می‌کند تا اقدام کنند و از سوی دیگر جلوی برخی اقدامات‌شان را می‌گیرد. افراد با این تیپ رفتاری عملکرد وابسته، ولی فردی دارند، از بودن در کنار دیگری احساس امنیت می‌کنند.

اما دوست دارند حریم شخصی‌شان رعایت شود. افراد این تیپ هیچ علاقه‌ای به تغییر سبک زندگی ندارند و تمایل دارند کارها را بر اساس روتین همیشگی خود پیش ببرند. که این بر خلاف افراد سبک D و I است که بشدت متنفر تکرار و روتین هستند و همیشه به‌دنبال تغییر و انجام کار جدید.

این بعد رفتاری بسیار کنجکاو و پرسشگر بوده و همواره راه‌هایی را برای گرفتن اطلاعات و راستی‌آزمایی جستجو کرده. و آنها را بهبود می‌بخشند، آنها به انجام کارهای ظریف همانند ساختن پازل یا حل کردن جدول علاقه دارند. افراد با این تیپ رفتاری متفکرانی عمیق و اندیشمندانی باصلاحیت بوده و ذهن تحلیل‌گری داشته و دارای استعداد شناختی بالایی هستند، بسیار زیرک و باهوش هستند و ظرفیت بالایی‌برای انجام کارهای بزرگ عقلانی دارند.

افراد با تیپ C از دید دیگران:

این افراد از دید دیگران جستجو و ایده‌آل‌گرا، متفکر و وظیفه‌شناس، وفادار، فهمیده و بااحساس، فداکار، جدی و هدفمند، منظم، بااستعداد و خلاق، بااستعداد و خلاق، بااستعداد در هنر، موسیقی، فلسفه‌دان هستند.

معایب افراد با الگو رفتاری C:

اخمو، منتقد، سختگیر، قانونمند، خودمحور، تندمزاج، کینه‌توز، منزوی، درونگرا، نگران و مضطرب هستند.

ویژگی مشاغل مورد علاقه:

برخی از مشاغل هستند که نیازمند دقت زیاد هستند:

خوب گوش‌کردن، تحلیل، چارچوب‌ داشتن، سیستمی‌ بودن، استانداردهای بالا، روال کاری‌ داشتن، کیفی بودن، تمرکز کردن، عمیق بودن و قضاوت و جزئیات زیاد و ساختارمند بودن دارند و افراد با تیپ رفتاری C می‌توانند در این  مشاغل بدرخشند.

برای مشاهده و دریافت دوره جامع تمرکز امیرحسین حامدی کلیک کنید.

افراد با این تیپ رفتاری معلمان و اساتید خوبی خواهند بود. موسیقی‌دان، نوازنده، مخترع یا محققین بسیار خوبی هستند.

در کارهایی که ماهیت تکراری دارند به‌ خوبی عمل می‌کنند همانند کار کارمندی، حسابدار و مدیران مالی. وکیل، قاضی و منتقدان خوبی هستند زیرا می‌توانند محاسن و معایب یک کار را در کنار هم تحلیل کنند.

پزشک جراح، دندانپزشک، چشم‌ پزشک و تکنسین‌های اتاق عمل خوبی می‌توانند باشند. زیرا حس وظیفه آنها کمک می‌کند تا به سوگندنامه پزشکی خود متعهد بمانند و برای نجات بیمار تلاش کنند.

و اما سوال مهم: در مدل رفتاری DISC چرا با وجود چهار تیپ رفتاری، رفتارهای گوناگون وجود دارد؟

میخواهم موضوع را کمی علمی برای‌تان روشن کنم؛ اگر کمی با زیست آشنایی داشته باشید. حتما مطالبی را راجع به رشته‌های کروموزوم و ماده ژنتیک افراد می‌دانید. آیا می‌دانید رشته‌های کروموزومی شما از 4 نوع نوکلئوتید تشکیل شده؟

با این حال این همه تفاوت میان انسان‌ها وجود دارد که حتی دو انسان با دو اثرانگشت یکسان، نمی‌توان یافت، حتی میان  دوقلوهای یکسان. نحوه قرارگیری نوکلئوتیدها در کنار هم،  تفاوت‌های بین افراد را مشخص می‌کند. در واقع ابعاد رفتاری هم در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و رفتارهای گوناگون انسانی را پدید می‌آورند.

مثلا یک فرد می‌تواند هم‌زمان ویژگی‌های تیپ رفتاریD و I را با هم داشته باشد که در این صورت تیپ رفتاری فرد DI محسوب می‌شود و البته فردی که بتواند به طور میانگین ترکیبی از این چهار تیپ رفتاری را به خود اختصاص دهد، یعنی الگوی رفتاری DISC را داشته باشد، مطلوب‌ترین فرد از دیدگاه اجتماع و رفتارشناسان محسوب می‌شود.

 هدف ما از نوشتن این مقاله

افزایش خودآگاهی شما نسبت به موضوع بسیار بااهمیت رفتارشناسی و تیپ‌های رفتاری و تصمیم‌گیری درست در تک تک صحنه‌های مهم زندگی‌تان است. تصمیم‌گیری در قسمت‌های حساس زندگی از جمله انتخاب رشته تحصیلی، انتخاب شغل، انتخاب همسر و … است که اگر از بعد رفتاری خود و اطرافیان‌تان آگاه باشید، قادر خواهید بود که تصمیم‌های درست‌تری را در زندگیتان اتخاذ کنید.

اگر با مطالعه مقاله فوق به این نتیجه رسیده‌اید که همه انسان‌ها و افراد در جامعه باید نسبت به موضوع رفتارشناسی DISC آگاهی پیدا کنند، این مقاله را با عزیزترین دوستان و افراد خانواده‌تان به اشتراک بگذارید.

امیدواریم مطالعه مقاله مدل رفتاری DISC از سایت بهارمن برای شما مفید و کارآمد واقع شده باشد. در نظر داشته باشید که نظرات شما برای ما کاربردی و بااهمیت است. لطفا نظرات خود را برای ما کامنت کنید. موفق باشید.