اعتیاد به فضای مجازی و 6 راه پیشگیری

اعتیاد به فضای مجازی امروزه همه‌گیر شده و چون ویروسی همه افراد خانواده را به‌نوعی درگیر کرده است. این وابستگی شدید به اینترنت و فضای مجازی برای سلامتی روان و جسم خطرناک است و ممکن است ما را از تلاش و کار در دنیای واقعی دور کند. در این مقاله به آثار اعتیاد به فضای مجازی و راه درمان آن می‌پردازیم. وقتش رسیده است که یکی از عادات منفی و رایج خود دست بکشیم.

در این مطلب به سؤالات زیر پاسخ خواهیم داد:

• اعتیاد به فضای مجازی چیست؟
• انواع اعتیاد به فضای مجازی چیست؟
• راه‌های پیشگیری از اعتیاد به فضای مجازی چیست؟

اعتیاد به فضای مجازی چیست؟

استفاده از اینترنت، فضای مجازی و کامپیوتر امروزه بسیار رایج و همه‌گیر شده است و تقریباً از کالاهای اساسی زندگی ما اینترنت می‌باشد.  فضای مجازی ما را بیش از هر رسانه و تکنولوژیکی دیگری تغییر داده است ما در کل اطلاعات کمی در مورد اثرات اعتیاد به اینترنت بر عملکرد روانی، سلامت روان و رفاه عمومی داریم. درحالی‌که بسیاری بر این باورند که گشت و گذار در اینترنت یا تماشای ویدیوها در یوتیوب و یا اشتراک‌گذاری متن و تصویر در اینستاگرام و… کاری بی‌ضرر است.

باید توجه کرد برخی از افراد هستند که زمان زیادی را صرف استفاده از رایانه یا اینترنت می‌کنند که به مرور با زندگی شخصی و کار و دنیای واقعی در تداخل است و بر مهم‌ترین جنبه‌های زندگی فرد مانند روابط، کار و مدرسه اولویت پیدا کرده است. این می‌تواند برای آینده و موفقیت ما یک تهدید باشد.

انواع اعتیاد به فضای مجازی چیست؟

گستردگی و تنوع آنچه فضای مجازی ارائه می‌دهد، باعث شده همه ما به یک شکل درگیر اینترنت نباشیم. از خود بپرسید بیشتر وقتتان را در فضای مجازی صرف چه کاری‌هایی می‌کنید؟ روزانه چقدر از گوشی موبایل و کامپیوتر استفاده می‌کنید؟ در ادامه انواع اعتیاد به فضای مجازی را برای مثال آورده‌ایم. هر فرد ممکن است یک مورد تا همه موارد را دارا باشد.

ارتباط مجازی و آنلاین

معتادان به روابط آنلاین عمیقاً درگیر یافتن و حفظ روابط آنلاین هستند و اغلب خانواده و دوستان واقعی را فراموش کرده و از آنها غفلت می‌کنند. معمولاً روابط آنلاین در اتاق‌های گفتگو یا سایت‌های شبکه‌های اجتماعی مختلف، گروه‌های پیام‌رسان‌ها شکل می‌گیرد. اغلب افرادی که به دنبال روابط آنلاین هستند، این کار را در حالی انجام می‌دهند که هویت و ظاهر واقعی خود را پنهان می‌کنند. این پدیده مدرن منجر به ایجاد اصطلاح “گربه ماهی” شد.

فرد ممکن است پس از درگیرشدن توسط یک زندگی اجتماعی آنلاین ساختن یک شخصیت مجازی، با مهارت‌های اجتماعی محدود و انتظارات غیرواقعی در مورد تعاملات حضوری آسیب ببیند. در بسیاری از باعث می‌شود فرد در برقراری ارتباطات با دنیای واقعی دچار مشکل باشد و بیشتر و بیشتر به روابط مجازی خود وابسته شود. برای درمان این اعتیاد و اطمینان از تغییرات رفتاری پایدار معمولاً به مشاوره یا درمان نیاز است.

اطلاعات نامحدود

اینترنت اطلاعات و دانش فراوانی را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. این امکان مانند یک چاقو برنده می‌تواند هم کاربرد مفید و هم مضر داشته باشد. برای برخی، فرصت یافتن اطلاعات به این راحتی به یک تمایل غیرقابل کنترل برای جمع‌آوری و سازماندهی داده‌ها تبدیل شده است. خواندن مطالب زیاد که به سرعت هم از ذهن پاک می‌شود و در حافظه بلندمدت جای نمی‌گیرد به مایک سواد سطحی درباره همه موضوعات روز می‌دهد.

اعتیاد به رایانه یا بازی

اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، بیشتر گریبان جوانان و حتی بزرگسالان را نیز گرفته است. با گسترش فراوان رایانه‌ها و بازی‌های امروزه، نداشتن ساعت مشخص و محدود برای بازی در این فضا قرق خواهیم شد. یکی از چالش‌ها این است که کارمندان دفتر زمان زیادی را صرف انجام این بازی‌ها می‌کنند که باعث کاهش قابل توجه بهره وری می‌شود. نمونه دیگر آن نوجوانانی هستند که در گیرودار بروزترین بازی‌های رایانه‌ای از درس و زندگی به طور کل و شبانه روزی غافل شده‌اند.

محتوای نامناسب

ما در دنیای واقعی مراقب فضای اخلاقی خانواده و جامعه خود هستیم. اما در فضای مجازی با فیلم مبتذل و تصاویر زشت و غیراخلاقی فقط چند کلیک فاصله داریم. در این فضا بیشتر باید مراقبت کرد و مراقب بود که دچار اعتیاد به محتواهای هجو و پوچ نشد.

علائم اعتیاد به فضای مجازی

در یک مقاله علمی مطرح شده که برای تشخیص مصرف بی رویه اینترنت و فضای مجازی، آزمونی با 8 ویژگی طراحی شده است که اعتیاد را توصیف می‌کند. اگر 5 یا بیشتر از ویژگی‌ها را دارا باشید، باید  به فکر درمان و محدودکردن فضای غیرواقعی خود باشید:

مشغول اینترنت است و در زمانی که از آن استفاده نمی‌کند نیز ذهن او به فعالیت آنلاین قبلی یا جلسه آنلاین بعدی مشغول است.

تلاش‌های ناموفقی برای کنترل، کاهش یا توقف استفاده از اینترنت انجام داده است.

بیش از آنچه در ابتدا در نظر گرفته شده بود آنلاین باقی‌مانده است.

هنگام تلاش برای کاهش یا توقف استفاده از اینترنت، بی‌قرار، بدخلق، افسرده یا تحریک پذیر شده است.

به دلیل اینترنت، یک رابطه مهم، شغل، یا فرصت تحصیلی یا شغلی را به خطر انداخته است.

به اعضای خانواده، درمانگران یا دیگران دروغ گفته است تا میزان مشغولیت با اینترنت را پنهان کند.

از اینترنت به عنوان راهی برای فرار از مشکلات یا تسکین خلق و خوی ناخوشایند (مانند احساس درماندگی، گناه، اضطراب، افسردگی) استفاده می‌کند.

اثرات اعتیاد به اینترنت

اعتیاد به اینترنت می‌تواند اثرات مضر زیادی هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی برای فرد داشته باشد. بدن درد، سندرم تونل کارپال، بی‌خوابی، مشکلات بینایی و افزایش/کاهش وزن تنها برخی از مشکلات جسمی هستند که ممکن است در نتیجه اعتیاد به اینترنت از آن رنج ببرند. آسیب‌های اعتیاد به فضای مجازی شامل اثرات عاطفی نیز می‌باشد. مانند افسردگی، عدم صداقت، اضطراب، انزوای اجتماعی، پرخاشگری و نوسانات خلقی.

در نتیچه کنترل کردن استفاده از موبایل و فضای مجازی بسیار اهمیت دارد. قبل از آن که خود را کاملا غرق شده در فضای اینترنت ببینید، برای پیشگیری از اعتیاد افدام کنید.

راه‌های پیشگیری از اعتیاد به فضای مجازی

بسته به شدت اعتیاد و رفتارهای فرد، انواع مختلف درمان مؤثر خواهد بود. اگر فردی که می‌شناسید از سوء استفاده بیش از حد از اینترنت رنج می‌برد، اولین قدم این است که برای مداخله برنامه‌ریزی کنید یا نگرانی‌های خود را با رفتارهای او بیان کنید.

هدف درمان اعتیاد به اینترنت ایجاد مرزها و تعادل در استفاده از اینترنت به جای حذف کامل آن است. با این حال، اگر برنامه، بازی یا سایت خاصی وجود داشته باشد که به نظر می‌رسد کانون اعتیاد باشد، قطع استفاده از آن ممکن است بخشی از درمان باشد.

1. تحرک و مشغولیت

داشتن وقت آزاد کم این فرصت را به انسان نمیدهد که وب گردی و … انجام دهد. پس هرچقدر پرکارتر باشید کمتر دچار این اعتیاد خانمان سوز می‌شوید. فعالیت بدنی و ورزش ممکن است در درمان اعتیاد به اینترنت مفید باشد. زیرا اینترنت و رسانه در تلاش است ذهن شما را مداک سرگرم و مشغول نگه دارد و ورزش با درگیر کردن جسم شما به ذهن شما استراحت می‌دهد. بهارمن مطالعه مقاله «تمرین ورزشی ساده در خانه و محیط کار» را به شما پیشنهاد می‌کند.

2. برنامه ریزی روزانه

همانطور که برای کارهای خود برنامه ریزی میکنید برای استفاده از رایانه، گوشی همراه و یا تبلت خود نیز برنامه داشته باشید. چند ساعت در هفته فیلم ببیند؟ روزانه چند بار پیام ها، ایمیل‌ها و شبکه های مجازی خود را چک کنید؟ چقدر بازی و گیم انجام دهید؟ زمان سرچ در اینترنت خود را محدود و مشخص کنید. وقتی برای استفاده از گوشی تلفن همراه برنامه بریزد هر لحظه نباید آنلاین باشید و به میزانی که مشخص کردید از آن استفاده می‌کنید.

برای برنامه ریزی روزانه بهتر مقاله «برنامه ریزی روزانه موفق ترین افراد دنیا (آپدیت 2022)» پیشنهاد میشود

3. استراحت

کنترل استفاده از اینترنت را در دست بگیرید. وقت‌هایی که از موبایل و یا رایانه زیاد استفاده می‌کنید، وقفه ای ایجاد کرده و استراحت کنید. برای مثال سعی کنید به ازای هر 45 دقیقه استفاده از اینترنت، 15 دقیقه استراحت کنید. اوقات فراغت خود را با فعالیت‌هایی پر کنید که از نظر فیزیکی شدید هستند یا به تمرکز زیادی نیاز دارند تا شما را از فکر آنلاین شدن منحرف کند.

4. علت‌ها

استفاده غیرضروری از اینترنت به عنوان مثال، استفاده ای که به مدرسه یا محل کار مربوط نمی‌شود را بررسی کنید. آیا وقتی حوصله دارید آنلاین می‌شوید؟ آیا برای تسکین احساس تنهایی یا افسردگی آنلاین می‌روید؟ اوقات فراغت زیادی دارید؟ علت های استفاده غیر ضروری از موبایل و کامپیوتر میتواند در درمان اعتیاد فضای مجازی به شما کمک کند.

5. لیست سرگرمی ها

فهرستی از کارهایی که از انجام آنها لذت می‌برید و سرگرمی های سالم و مفیدی هستند را داشته باشید که شامل اینترنت نمی‌شود. اگر وسوسه شدید آنلاین شوید، به جای آن یک فعالیت از لیست خود انتخاب کنید و وقت خود را به این شکل مدیریت کنید.

6. خواب خوب و راحت

اعتیاد به فضای مجازی می‌تواند موجب کم خوابی شود. راه حل و پیشنهاد ما برای اینکه زود خوابتان برود، این است که هرگز گوشی موبایل خود را داخل اتاق خواب و تخت تان نبرید. این روتین شبانه و عادت باعث می‌شود شب ها به چرخ زدن در فضای مجازی صبح نشود و یک خواب آرام داشته باشید. صدای اعلان آن را وقت هایی که کار دارید یا میخوهید بخوابید قطع کنید. بهارمن پیشنهاد می‌کند مقاله «چگونه آرام باشیم؟» را مطالعه کنید.

سخن پایانی اعتیاد به فضای مجازی

برای درمان و پیشگیری از اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت نمی توان به طور کلی آن ها را از زندگی حذف کرد اما می‌توان در نحوه استفاده از آن‌ها مدیریت کرد. عدم مراقبت و خود کنترلی در استفاده از موبایل و لپتاپ و… می‌تواند شما را فرذی پر استرس و با روابط اجتماعی ضعیف تبدیل کند، اما اگر استفاده خود از فضای مجازی را هدفمند کنید، اینترنت وسیله رشد و موفقیت شما را خواهد ساخت. شاد و موفق باشید.