اثر دانینگ کروگر؛ دانش کمتر اعتماد به نفس بیشتر!

حتماً شما هم با افرادی برخورد کرده‌اید که در مورد موضوعی اطلاعات چندانی ندارند، اما با چنان قاطعیتی صحبت می‌کنند که گویی تمام حقیقت را می‌دانند. این پدیده، که به نام اثر دانینگ کروگر شناخته می‌شود، یک سوگیری شناختی است که در آن افراد با دانش کم در یک زمینه، تمایل دارند توانایی‌های خود را بیش از حد ارزیابی کنند. به عبارت ساده‌تر، هرچه نادان‌تر باشیم، بیشتر فکر می‌کنیم که می‌دانیم!

این موضوع فقط به بحث‌های ساده روزمره محدود نمی‌شود. در زندگی حرفه‌ای، تصمیم‌گیری‌های مالی، و حتی در روابط شخصی، اثر دانینگ کروگر می‌تواند باعث اشتباهات فاحش و نتایج ناخوشایندی شود. به خصوص در جامعه پرشتاب و پر از اطلاعات نادرست امروزی ایران، آگاهی از این سوگیری و راه‌های مقابله با آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

اثر دانینگ کروگر چیست؟

اثر دانینگ کروگر، بر اساس تحقیقی کشف شد که در سال ۱۹۹۹ در دانشگاه کرنل توسط دیوید دانینگ (David Dunning) و جاستین کروگر (Justin Kruger) انجام گرفت. این دو نفر برای انجام این تحقیق مطالعاتی، افراد زیادی را از لحاظ توانایی‌های استدلال منطقی، دستور زبان انگلیسی و حس شوخ‌طبعی، مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه جالب رسیدند که افرادی خود را بهتر از میانگین ارزیابی می‌کردند که در واقع نتایجی بسیار کمتر از میانگین کسب کرده‌اند. به‌عنوان مثال، افرادی که ۱۲ درصد توانایی داشتند، میزان توانایی خود را ۶۲ درصد در نظر گرفته بودند.

اثر دانینگ کروگر یک پدیده روانشناسی است که نشان می‌دهد افرادی که در یک زمینه خاص دانش یا مهارت کمی دارند، تمایل دارند توانایی‌های خود را بسیار بیشتر از آنچه که واقعاً هست، ارزیابی کنند. به عبارت ساده‌تر، آن‌ها نمی‌دانند که چقدر نمی‌دانند، و همین نادانی باعث می‌شود که به اشتباه فکر کنند خیلی ماهر هستند.

از طرف دیگر، افراد متخصص و با دانش بالا در یک زمینه، معمولاً تمایل دارند توانایی‌های خود را کمتر از آنچه که هست ارزیابی کنند. آن‌ها به خوبی از پیچیدگی‌های موضوع آگاه هستند و می‌دانند که همیشه چیزهای بیشتری برای یادگیری وجود دارد.

به طور خلاصه، افراد نادان خیال می‌کنند خیلی دانا هستند، و افراد دانا اغلب خود را دست کم می‌گیرند.

چه چیزی باعث ایجاد اثر دانینگ کروگر می‌شود؟

داشتن اعتماد به نفس بالا در جوامع مختلف، چنان مورد تقدیر و احترام است که افراد زیادی ترجیح می‌دهند به داشتن هوش یا مهارت‌های گوناگون تظاهر کنند، ولی با یک نگاه واقعی خود را ارزیابی نکرده و با واقعیت روبه‌رو نشوند. این اختلال شناختی تنها برای افراد عادی رخ نمی‌دهد، بلکه افراد باهوش نیز با این مشکل مواجه خواهند شد؛ زیرا داشتن هوش و توانایی ذهنی به‌معنای یادگیری و توسعه‌دادن توانایی‌های مختلف نیست و این ۲ مقوله تفاوت زیادی با یکدیگر دارند. برخی از افراد نیز به اشتباه عقیده دارند که تجربه‌ها و توانایی‌های فردی‌شان در یک حوزه تخصصی، در سایر حوزه‌ها نیز قابل استفاده و تعمیم است.

چگونه می‌توان اثر دانینگ کروگر را کمرنگ کرد؟

برای کمرنگ کردن اثر دانینگ کروگر، متاسفانه راه حل جادویی وجود ندارد. اما می‌توانیم با به کار بستن چند رویکرد هوشمندانه، این سوگیری شناختی را در خودمان و دیگران کاهش دهیم:

• فعالانه به دنبال بازخورد صادقانه باشید و با روی باز از آن استقبال کنید.

  • نظر دیگران را بپرسید و واقعاً به آن گوش دهید.
  • سعی کنید بازخورد را درک کنید، حتی اگر با تصورات شما مغایر باشد.
  • سوالاتی مانند “به نظر شما نقاط قوت و ضعف من در این زمینه چیست؟” یا “چطور می‌توانم عملکردم را بهبود ببخشم؟” بپرسید.

• یادگیری مستمر را به یک عادت تبدیل کنید.

  • هرگز نباید فکر کنید که به اوج دانش رسیده‌اید.
  • همیشه تشنه یادگیری مطالب جدید باشید.
  • کتاب بخوانید، در دوره‌ها شرکت کنید و با افراد داناتر تعامل داشته باشید.

اگر به دنبال اطلاعات بیشتر و کاربردی در این زمینه هستید، می‌توانید  [دوره های رایگان] ما را مشاهده کنید.

• همیشه چند مرجع الهام‌بخش داشته باشید که در زمینه مورد نظر شما بسیار قوی‌تر هستند.

  • دستاوردها و فعالیت‌های آن‌ها را دنبال کنید.
  • از آن‌ها سوال بپرسید و تجربیاتشان را جویا شوید.
  • از مسیر آن‌ها درس بگیرید.

• خودآگاهی را تمرین کنید.

  • سعی کنید نقاط قوت و ضعف خود را به طور واقع‌بینانه ارزیابی کنید.
  • به سوگیری‌های شناختی خود آگاه باشید.

در راستای یادگیری بیشتر، مطالعه مقاله خودآگاهی به شما پیشنهاد میشود.

• تواضع داشته باشید.

  • بپذیرید که ممکن است اشتباه کنید و همیشه چیزهای بیشتری برای یادگیری وجود دارد.

• تلاش مداوم برای بهبود را سرلوحه کار خود قرار دهید.

  • یادگیری و رشد یک فرایند پیوسته است.
  • هرگز از تلاش برای بهتر شدن دست نکشید.

چرا نادان‌ها فکر می‌کنند همه‌چیزدان هستند؟

مطالعات نشان داده‌اند که این پدیده ناشی از دو عامل اصلی است:

1. عدم توانایی در تشخیص نادانی خود: افرادی که در یک زمینه خاص دانش کافی ندارند، مهارت لازم برای ارزیابی دقیق عملکرد خود و دیگران را نیز ندارند. آن‌ها نمی‌دانند که چه چیزهایی را نمی‌دانند!

2. عدم آگاهی از افراد واقعاً ماهر: به دلیل محدودیت دانش، این افراد نمی‌توانند تفاوت بین عملکرد خود و عملکرد افراد متخصص را به درستی تشخیص دهند. در نتیجه، خود را در سطح بالاتری از آنچه هستند تصور می‌کنند.

 The statistical model explains the empirical findings as a statistical effect in combination with the general tendency to think that one is better than average. Some proponents of this view hold that the Dunning–Kruger effect is mostly a statistical artifact. The rational model holds that overly positive prior beliefs about one’s skills are the source of false self-assessment. Another explanation claims that self-assessment is more difficult and error-prone for low performers because many of them have very similar skill levels.

مدل آماری، یافته‌های تجربی را به عنوان یک اثر آماری در ترکیب با گرایش عمومی به بهتر از متوسط دانستن خود توضیح می‌دهد. برخی از طرفداران این دیدگاه معتقدند که اثر دانینگ-کروگر بیشتر یک ساخت آماری است. مدل عقلانی بر این باور است که اعتقادات قبلی بیش از حد مثبت در مورد مهارت‌های فرد، منشأ خودارزیابی نادرست است. توضیح دیگر ادعا می‌کند که خودارزیابی برای افراد با عملکرد پایین دشوارتر و مستعد خطا است، زیرا بسیاری از آن‌ها سطوح مهارت بسیار مشابهی دارند.

wipipedia

نشانه‌های اثر دانینگ کروگر در زندگی روزمره ما ایرانی‌ها:

شاید این مثال‌ها برایتان آشنا باشد:

• فردی که چند مقاله آنلاین در مورد سرمایه‌گذاری خوانده و با اطمینان کامل به دیگران توصیه می‌کند که تمام پس‌انداز خود را در یک بازار پرریسک وارد کنند.
• راننده‌ای که تازه گواهینامه گرفته و با سرعت غیرمجاز در خیابان‌های شلوغ شهر ویراژ می‌دهد و معتقد است از تمام رانندگان باتجربه بهتر رانندگی می‌کند.
• کسی که بدون داشتن تخصص کافی در مورد مسائل پیچیده سیاسی و اقتصادی اظهارنظرهای قطعی می‌کند و نظرات کارشناسان را به راحتی رد می‌کند.

متاسفانه، این نوع اطمینان کاذب می‌تواند در سطح جامعه مشکلاتی ایجاد کند و مانع از یادگیری و پیشرفت شود.

چه کسانی تحت تاثیر اثر دانینگ کروگر قرار می‌گیرند؟

اثر دانینگ کروگر به یک حوزه و یا قشر خاص محدود نشده و این اثر در دامنه گسترده‌ای از انواع حوزه‌های رفتاری هم‌چون استدلال منطقی، هوش هیجانی، اطلاعات اقتصادی و حتی امنیت و توانایی کار با سلاح گرم نیز وجود دارد.

در راستای یادگیری بیشتر، مطالعه مقاله کاربرد هوش هیجانی به شما پیشنهاد میشود.

نکته مهم این است که اثر دانینگ کروگر تنها در میان افراد بی‌کفایت مشاهده نشده، بلکه حتی افراد باهوش و توانا در همان حوزه‌هایی نقطه ضعف دارند که تعصب خاصی بر آن‌ها داشته و نمی‌توانند عملکرد خود را به‌صورت واقعی در آن حوزه‌ها ارزیابی کنند. این اثر در افرادی که اطلاعات پایه و ثابتی در رابطه با حوزه‌های مختلف دارند نیز مشاهده شده است؛ برای مثال افرادی که توانایی خود را در یک حوزه مشخص بیش از ۸۰ درصد عنوان کرده‌اند، در واقعیت توانایی و دانش بسیار کمتری در آن حوزه دارند.

این اتفاق معمولا به این دلیل رخ می‌دهد که افراد در برخی از حوزه‌ها هیچ دانش و تخصصی ندارند، سپس با کسب کمترین مقدار دانش ممکن، تصور می‌کنند که بر تمام بخش‌های آن حوزه تسلط یافته و در واقع در آن زمینه متبحر هستند. این افراد تنها در صورتی از این تصور اشتباه اولیه خارج می‌شوند که مطالعه بیشتری در همان حوزه داشته باشند. در این صورت درک می‌کنند که آن حوزه تخصصی تا چه حد گسترده بوده و میزان دانش آن‌ها نسبت به آن موضوع، تا چه اندازه کم است و باید چقدر تلاش کرده تا به تخصص در آن دست پیدا کنند.

آیا تحت تاثیر اثر دانینگ کروگر هستید؟

برای درک این موضوع، از خود این سوال مهم را بپرسید: آیا تا به حال نصیحت یکسانی را از افراد مختلف شنیده و آن نصیحت‌ها را نادیده یا دست‌کم گرفته‌اید؟

اگر پاسخ شما به این سوال مثبت است، احتمالا شما نیز تحت تاثیر اثر دانینگ کروگر قرار دارید. آن بخش‌هایی از زندگی‌تان را بررسی کنید که احساس می‌کنید در آن حوزه‌ها اعتماد به‌نفس کامل دارید. به این موضوع مهم توجه کنید که احتمالا همیشه حق با شما نیست و شما باید دانش بیشتری کسب کنید و یا برای کسب تخصص کامل، به تمرین بیشتری نیاز دارید.

نتیجه گیری

اثر دانینگ کروگر به ما یادآوری می‌کند که دانستن، تازه اول راه است. سفری طولانی و پیوسته به سوی کسب دانش واقعی در پیش داریم که با تواضع، کنجکاوی و تمایل به یادگیری هموار می‌شود. بیایید به جای غرق شدن در توهم دانایی، همواره در پی افزایش آگاهی و بهبود مستمر خود باشیم. اینگونه نه تنها تصمیمات بهتری خواهیم گرفت، بلکه ارتباطات سالم‌تر و موفقیت‌های پایدارتری را نیز تجربه خواهیم کرد.